【藥罐子藥房事件簿】藥水事件（前篇）

〈藥 + 糖 + 水 = ？（一）〉

不久前，下午時分，一個年約四十多歲的中國籍女子，操一口流利的粵語，曲髮、圓臉、幼眉、細眼、扁鼻、薄唇，案發當日穿著一件粉紅色圓領短袖T恤前來藥房。

甫進藥房後不久，這名女子便從褲袋裡拿出一支棕黑色藥水出來並垂直放在玻璃櫃枱上。

不過這名女子既不是配藥，又不是問藥，而是……

據說早前這名女子覺得喉嚨有點痕，便前來藥房配了一支咳藥水。

不過當這名女子在家裡倒這支咳藥水出來後，赫然發現……

「這支咳藥水怎會這麼稀……？」

接著這名女子服一口藥水後，繼續發現……

「這支咳藥水怎會這麼淡……？」

哦，這名女子原來是嫌這支咳藥水不夠稠、不夠甜。

唔……首先一支藥水稠不稠、甜不甜，主要取決於裡面的藥用輔料(Excipient)。

那到底是哪一種藥用輔料呢？

說到甜，不用問，其中一個答案當然是糖，對吧？

對，一支藥水是稠是稀、是甜是淡，真正的關鍵是糖分的濃度。

當然不用問，糖分愈高，便會愈稠、愈甜。

至於常用的糖主要是蔗糖(Sucrose)，一般會製成糖漿(Syrup)，用來「溝藥水」。

這方面，糖漿主要有以下三種用途：

一、賦味劑

跟食物一樣，藥物同樣離不開甜、酸、苦、辣、鹹這五種味道。

不過所謂「苦口良藥。」就算不是苦，藥物大多也不見得會是什麼好味道，所以藥水往往可能會溝糖漿加甜，提高口感，改善服藥的依從性。

久而久之，人們的潛意識便會不知不覺期待「藥水是甜的」，然後又會不知不覺跟藥效掛鉤，結果劣幣驅逐良幣，不、不、不……不論是甜是苦，這只是一種味道而已，並無良幣、劣幣之分，不過一般人往往可能會用一支藥水甜不甜決定這支藥水有沒有效，導致「苦」藥好像淪為「劣」藥一樣，換來一堆負皮。

二、防腐劑

除此之外，糖漿還是一種天然防腐劑，延長藥物的保質期。

試想既然是糖「漿」而非糖「水」，裡面自然有很高的糖分，便能夠產生很高的濃度，便能夠增加藥水的滲透壓，形成一種高滲性(Hypertonic)的狀態，從而抽乾微生物裡面的水分，導致微生物脫水，達到殺菌的效果，延長保質期。

說到這裡，大家可能會問：

「噯！藥罐子，就算是防腐劑，其實還有很多選項！真的需要用糖漿嗎？」

對，問題是，從前防腐劑沒有太多選項，蔗糖成分天然，自然是一種常用的防腐劑，用來消毒、殺菌。

還有暫時姑且撇開藥物不說，就算是食物，同樣可能會用「抽水」這方法貯存食物，例如菜乾、鹹魚、蜜餞，便是分別透過陽光、鹽分、糖分，曬乾、醃漬蔬菜、魚類、水果保存食物。

所以人們自然便會聯想到用這方法保存藥物。

這便是一種民間智慧。

三、緩和劑(Demulcent)

如果是咳藥水的話，糖漿還可以依附在咽喉(Pharynx)的黏膜表面形成一層保護膜覆蓋喉嚨，減少喉嚨受到刺激，誘發咳嗽，同時還能夠刺激口腔增加唾液分泌，潤喉止咳。[1]

不過相較而言，緩和劑的時效一般會較短。不論是吃是喝，食物經過喉嚨流進食道，便可能會沖掉這層保護膜，從而削弱功效，縮短時效。

所以相較藥片而言，藥水或許可以潤一潤喉，不過相較劑型而言，裡面的藥用成分才是真正的重點。
　　
所以這名女子顯然已經「錯重點」……
　　
為什麼？
　　
因為一支咳藥水稠不稠、甜不甜根本不是重點，真正的重點其實是……

「唔……那妳覺得這支咳藥水有沒有效？」

這名女子便支支吾吾答道：

「唔……服藥後又真的沒這麼多咳……」

「既然妳都覺得這支咳藥水有效，那又有什麼問題呢？」

「……」

對，說到底，服藥的目的是治病，不是嗎？所以不論稀稠、甘苦，只要能治病的便是一種好藥，不是嗎？既然如此，何必拘泥於質感、口感這些東西呢？

簡單說，既然有效，不就行了嗎？

#เล่าเรื่องล้างจมูก (ตอนที่ 1)

#แชร์ประสบการณ์ตรงจากการเป็นไซนัสอักเสบรุนแรงครั้งแรก
.
2 สัปดาห์ที่ผ่านมา
หมอป่วยเป็นไซนัสอักเสบจากการติดเชื้อแบคทีเรีย
ทำให้เข้าใจความทรมานของคนไข้ขึ้นมาเลย
ครั่นเนื้อครั่นตัวตลอดวัน
ปวดบริเวณไซนัสที่กระบอกตา แก้ม
ก้มหน้าจะยิ่งปวดมากเพราะแรงดันในไซนัสเพิ่ม
น้ำมูกไหล คัดจมูก และมีน้ำมูกไหลลงคอตลอดเวลา
.
และประเด็นสำคัญที่จะมาเล่า
คือ ผลจากการล้างจมูก
ก่อนหน้านี้ เคยแต่ล้างให้ลูกสาว ล้างให้คนไข้
สอนให้คนไข้ล้างจมูก
เคยล้างให้ตัวเอง แต่ล้างเพราะอยากเรียนรู้วิธี
ไม่ได้ล้างเพราะป่วยแล้วต้องล้าง
.
แต่ตอนนี้เปลี่ยนเป็นคนไข้ซะเอง
อยากจะบอกว่า
.
#มันช่วยได้เยอะมาก
.
1.ลดปริมาณน้ำมูก ปริมาณเสมหะที่ไหลลงคอ
ล้างออก มันก็สร้างใหม่ ถ้ายังมีการอักเสบ
แต่ถ้าไม่ล้าง ของเก่าก็ยังอยู่ ของใหม่ก็ยังอยู่
เราเป็นผู้ใหญ่ ยังพอขากเสมหะ สั่งน้ำมูกแรงได้บ้าง
เด็กๆนี่ หมดสิทธิ์
2.เรื่องการลดบวมของเยื่อบุจมูก
พอล้าง จะรู้สึกหายใจโล่งขึ้นค่ะ
ตอนอาการหนักๆ หมอล้าง 2-3 ครั้ง/วัน
แต่หมอล้างแบบใช้น้ำเกลือเยอะมาก ครั้งหนึ่งประมาณ 250-300 ซีซี
ในระหว่างวันไปทำงาน
ติดน้ำเกลือแบบ 5 ซีซี แล้วหยดจมูกบ่อยๆ
น้ำเกลือมันจะชะล้าง น้ำมูกเหนียวในจมูก และเสมหะที่อยู่หลังโพรงจมูก (nasal pharynx)
ไหลออกมา....คือดีมาก เพราะถ้าไม่หยด
เราสั่งน้ำมูกจะเอาออกได้
เฉพาะน้ำมูกที่ค้างในโพรงจมูกส่วนต้น
แต่น้ำมูกที่อยู่หลังโพรงจมูก มันจะติดหนึบ
จะไหลก็ไม่ไหล จะขากก็ไม่ออก
รำคาญ จนต้องทำ throat clearing ตลอด
เพื่อนๆน่าจะรำคาญ
.
#ประโยชน์ในการล้างจมูกในเด็กที่เป็นหวัด
(และติดเชื้อทางเดินหายใจอื่นๆ)

1.เด็กอายุน้อยกว่า 2 ปี แทบไม่มียาที่ช่วยเรื่องน้ำมูกได้เลย อย่างที่เคยแนะนำไปแล้ว
ว่า กลุ่มยาลดน้ำมูก(anti-histamine) ถ้าเลี่ยงได้ก็ให้เลี่ยง ดังนั้น ถ้าเด็กเล็กเป็นหวัด
ตัวหมอเองจะจ่ายน้ำเกลือ แล้วสอนแม่ให้ล้างจมูก

2.เด็กเล็กที่เป็นหวัด
จะทรมานกว่าผู้ใหญ่
เพราะสรีระเค้าไม่อำนวยให้หายใจทางปาก
จมูกบวมเพียงแค่เล็กน้อย
แต่แรงต้านอาหารเพิ่มขึ้นมากเป็น 10 เท่า

เด็กหายใจไม่ออก จะกินนมก็ไม่สะดวก
เพราะการกลืนต้องหยุดหายใจชั่วขณะ นมต้องดูดและกลืนพร้อมๆกัน
แต่จมูกบวมหายใจธรรมดายังยาก
ให้ดูดพร้อมหยุดกลืนมันทำไม่ได้....
รู้แล้วเข้าใจลูกนะคะ
ไม่ได้ตั้งใจงอแงมันหิว...อยากกิน
แต่ดูดแล้วหายใจไม่ออกจ้า😅😅

ดังนั้น เด็กจะงอแงมาก
โดยเฉพาะตอนกลางคืน จะหลับไม่สนิท

การหยดน้ำเกลือลงจมูก
นอกจากจะช่วยให้น้ำมูกและเสมหะ เหลวขึ้น
กำจัดง่ายขึ้น
ยังได้ประโยชน์จากการลดบวมของเยื่อบุทางเดินหายใจอีกด้วย

3.เด็กเล็กเป็นหวัด ส่วนใหญ่จะไอ
เพราะว่านอนแล้วน้ำมูกจะไหลลงไปบริเวณลำคอ
ไปกระตุ้นตัวรับสัญญาณไอ ที่มีมากบริเวณหลังโพรงจมูก คอหอย ทำให้กลางคืนหลับไม่สนิท
บางคนไอแรงเพราะต้องการจะเอาน้ำมูกกับเสมหะที่ว่าออกมา ก็จะอาเจียนออกมา
เพราะไอแรงๆ ก็เหมือนกับเอามือล้วงคอ
ก็จะอ๊อก
อาเจียนที่ออกมาเป็นน้ำมูกปนกับอาหารที่กิน...ซึ่งช่วยให้ดีขึ้นได้ด้วยการ หยดน้ำเกลือในจมูก (กรณีเด็กเล็ก)
หรือล้างจมูก ก่อนนอนให้ลูก จะช่วยให้หลับได้ดีขึ้นนะคะ
.
ขอแปะ link ที่เคยเขียนไว้ก่อน
เดี๋ยวพรุ่งนี้จะเขียนต่อเรื่องความเข้าใจผิดของผู้ใหญ่
ต่อการล้างจมูกในเด็ก

https://www.facebook.com/…/a.334724846862…/430430427291656/…

ลองอ่านและทำความเข้าใจกันก่อนนะคะ
.
และที่อยากบอกคือ เด็กร้องไห้เพราะล้างจมูก
#เป็นเรื่องปกติ ก็เหมือนการแปรงฟัน การป้อนยา ฯลฯ
ต้องทำ คือ ต้องทำนะคะ
.
มันดีจริงๆนะ
.
พอเหอะ ค่อยมาต่อพรุ่งนี้
.
หมอแพม

● ขนลุก! สาวโพสต์ฟิล์มเอกซเรย์ พยาธิตืดหมูกระจายทั่วตัว อ.เจษฎา แนะงดกินของสุกๆดิบๆ

ผู้ใช้เฟซบุ๊กชื่อ Kwang Volemage ได้โพสต์ภาพจากฟิล์มเอกซเรย์ผู้ป่วย ซึ่งพบว่าภาพจากฟิล์มแสดงให้เห็นจุดสีขาวจำนวนมากที่แทรกอยู่ในชั้นผิวหนังของร่างกาย เต็มไปหมดทั่วทั้งขาของผู้ป่วย โดยระบุข้อความว่า “cc : หายใจลำบาก คอไม่โล่ง มีเสมหะในคอ O2sat 98% lung – clear pharynx not inject me : คิดในใจไป CXR หน่อยก็ได้ แล้ว film ก็มา เลยไป film femur ต่อ ตามคำแนะนำ Supanat Boonneramitr #อึ๊ยยยยคนลุกกกกก #cysticercosisจากหนังสือมาสู่ของจริง #พยาธิตืดหมู”

ต่อมาอาจารย์เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์ อาจารย์ประจำภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ให้ข้อมูลเกี่ยวกับเรื่องนี้ว่า จากภาพที่เห็นเป็นตัวอ่อนของพยาธิตืดหมู ที่สามารถเกิดได้ทั้งคนและหมูโดยตัวอ่อนจะฝังตัวตามอวัยวะต่างๆ คนเราจะได้รับเชื้อนี้โดยการรับประทานไข่พยาธิที่ออกมากับอุจาระและปนเปื้อนอาหารหรือน้ำที่เรารับประทาน

ซึ่งหมูและคนเมื่อได้รับประทานไข่จะทำให้เกิดการติดเชื้อ ซึ่งพยาธิตืดหมูจะเข้าสู่ร่างกายคนได้ จากการดื่ม หรือรับประทานอาหารที่มีไข่ของพยาธิ เช่นผัก ผลไม้ หรือจากการรับประทานตัวอ่อนของพยาธิที่อยู่ในกล้ามเนื้อของหมู และการที่ขย้อนปล้องแก่เข้ากระเพาะ ทำให้เหมือนกินไข่พยาธิ

โดยลักษณะอาการขึ้นกับตำแหน่งของพยาธิ หากอยู่ในลำไส้ พยาธิตัวแก่ในลำไส้จะแย่งอาหารทำให้ผู้ที่มีพยาธินี้จะรับประทานอาหารเก่ง หิวบ่อยแต่ผอมลง น้ำหนักลด นอกจากนั้นอาจจะมีอาการปวดท้อง ท้องอืด คลื่นไส้อาเจียนหรืออุจาระบ่อยเนื่องจากเกิดจากการระคายเคืองต่อลำไส้ หรืออยู่ใต้ผิวหนังก็จะมีก้อนใต้ผิวหนัง ถ้าอยู่ที่ตาก็จะปวดตา ตาพร่ามัว สายตาผิดปกติหรือตาบอด แม้กระทั่งอยู่ในสมองผู้ป่วยอาจจะไม่มีอาการ หรืออาจจะมีอาการปวดศีรษะ เนื่องจากไปอุดทางเดินน้ำไขสันหลังทำให้ความดันในสมองสูง อาจจะทำให้เกิดอาการชักซึ่งเป็นอาการที่ผู้ป่วยไปพบแพทย์มากที่สุด

อาจารย์เจษฎา กล่าวอีกว่า ทางที่ที่จะช่วยป้องกันคือต้องไม่รับประทานอาหารสุกๆ ดิบๆ และไม่รับประทานหมูที่มีลักษณะเหมือนจะติดเชื้อพยาธิ ล้างมือหลังออกจากห้องน้ำ ก่อนปรุงและรับประทานอาหารถ้าจะทานผักสดก็ควรล้างให้สะอาด และดื่มน้ำต้มสุก