เวลาเกิดเหตุภัยพิบัติต่างๆ ขึ้น สิ่งหนึ่งที่สังคมไทยเรามักจะขาด คือการนำเอาเหตุการณ์นั้น มาศึกษาวิเคราะห์ดูสาเหตุปัจจัยผลกระทบ เพื่อเป็นแนวทางในการรับมือสำหรับเหตุการณ์พิบัติครั้งต่อๆ ไป

ดังเช่น ที่เพิ่งเกิดเหตุโรงงานสารเคมีระเบิด ที่สมุทรปราการ ไปเมื่อเดือนก่อนนั้น ปัญหาที่เกิดขึ้นหน้างานก็คือ ทิศทางของลมที่บรรดาควันพิษจะลอยไปนั้น จะไปทางทิศทางใดกันแน่

งานวิจัยดังที่อยู่ในรายงานข่าวนี้ ก็จะเป็นประโยชน์อย่างมาก ที่ทำให้เราเข้าใจถึงแนวทางการประเมินทิศทาง ของผลกระทบจากมลพิษสารเคมีทางอากาศที่เกิดขึ้น ถ้ามีเหตุการณ์เช่นนี้อีกครั้ง ในอนาคตครับ
-------
(รายงานข่าว)
เมื่อวันที่ 4 สิงหาคม รศ.ดร.เกษมสันต์ มโนมัยพิบูลย์ บัณฑิตวิทยาลัยร่วมด้านพลังงานและสิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี วิเคราะห์ทางเลือกระบบจำลองคาดการณ์มลพิษอากาศในภาวะฉุกเฉิน: กรณีไฟไหม้โรงงานสารเคมีย่านกิ่งแก้ว ระบุว่า

เหตุการณ์ไฟไหม้โรงงานสารเคมีย่านกิ่งแก้ว อำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการที่ผ่านมาได้กระทบต่อประชาชนจำนวนมากที่อาศัยทำงานอยู่ในพื้นที่ใกล้โรงงานทั้งนี้ทางภาครัฐ ภาคอุตสาหกรรม หน่วยงานบรรเทาสาธารณภัย และนักวิชาการก็ได้ตระหนักและเห็นความสำคัญร่วมกันต่อปัญหาดังกล่าวเหตุการณ์

เริ่มจากการระเบิดของสารเคมีที่เก็บในโรงงานประมาณ 3 นาฬิกาของวันที่ 5 กรกฏาคม 2564 ต่อมาเกิดไฟลุกโชนในโรงงานอย่างรุนแรงต่อเนื่องมีควันดำขนาดใหญ่พวยพุ่งลอยขึ้นสูงในบรรยากาศและถูกพัดพาไปไกลโดยลม ไฟเริ่มซาและถูกควบคุมได้ในช่วงค่ำและเช้าของอีกวันต่อมา ที่ตั้งของโรงงาน ณ ปัจจุบัน ก็มีชุมชนที่พักอาศัย วัด โรงพยาบาล โรงเรียน และโรงงานอื่นอยู่โดยรอบซึ่งเป็นผลของการขยายตัวของเมืองเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นสะท้อนถึงความจำเป็นที่ควรมีระบบหรือเทคโนโยลีจำลองมลพิษอากาศที่เหมาะสมเพื่อรองรับกรณีไฟไหม้รุนแรงหรือสถานการณ์ฉุกเฉินโดยสามารถคาดการณ์ความรุนแรงล่วงหน้าและใช้ประเมินกำหนดมาตรการแก้ไขลดผลกระทบได้ หากพิจารณาลักษณะรูปแบบของไฟไหม้โรงงานย่านกิ่งแก้วและพฤติกรรมของของควันตามหลักวิชาการที่เกี่ยวข้อง ก็สามารถใช้เป็นแนวทางเพื่อกำหนดคุณสมบัติของระบบจำลองที่พึงมีได้โดยผมขออธิบายและสรุปไว้ข้างล่างนี้สำหรับผู้ที่เกี่ยวข้องหรือสนใจ

#ข้อที่1: พฤติกรรมของการลอยตัวของควัน

การสันดาปหรือเผาไหม้ที่ไม่สมบูรณ์ของสารเคมีที่ใช้ในกระบวนการผลิตโฟมของโรงงานดังกล่าว(ในที่นี้ สไตรีนโมโนเมอร์และสารเคมีกลุ่มเบนซีน) ซึ่งเป็นเชื้อเพลิงที่ระเหยและติดไฟง่าย ก่อให้เกิดควันซึ่งประกอบด้วยเขม่าดำ ฝุ่น ก๊าชต่างๆ ปะปนกับก๊าซระเหยของสารเคมีตั้งต้นรวมทั้งไอน้ำปนอยู่ (แต่ไม่มากเท่าการเผาไหม้ที่สมบูรณ์)การยกตัวของควันนั้นเกิดจากแรงลอยตัวเพราะอุณหภูมิของควันมีค่าสูงทำให้มีความหนาแน่นน้อยกว่าอากาศที่อยู่โดยรอบ เมื่อควันลอยขึ้น (Plume Rise) (รูปที่ 1) ก็จะขยายตัวใหญ่ขึ้นผ่านกระบวนการฟิสิกส์ 2 อย่าง คือ

#กฏอะเดียแบติก (Adiabatic)เพราะความดันอากาศลดลงตามความสูงของควันลอยขึ้นปริมาตรของควันจะเพิ่มและควันก็เย็นตัวลงพร้อมกัน

#ความปั่นป่วนและการดึงอากาศเข้า (Turbulence & Entrainment) เนื่องด้วยสภาพภายในของควันร้อนมาก อากาศภายในควันจึงมีสภาพปั่นปั่วนและเมื่อควันลอยตัวอย่างรวดเร็ว สภาพปั่นป่วนก็จะดึงมวลอากาศเย็นที่อยู่รอบๆ เข้ามาทำให้ควันขยายตัวเพิ่มเร็วขึ้น

#ข้อที่2: ระดับการลอยตัวและการเบ้เอียงของแนวควัน

ความสูงสุทธิที่ควันจะลอยขึ้นมีความสำคัญ หลังจากนั้น ควันก็ถูกพัดพาและแพร่กระจายต่อไป หากควันลอยสูงเป็นแนวดิ่งก็จะกระทบต่อพื้นที่ใกล้จุดเกิดเหตุไม่มาก แต่หากลมใกล้ผิวพื้นพัดแรงก็จะทำให้ควันที่ลอยอยู่เบ้เอียงลู่ตามลมและเกิดแรงเฉือน (Wind Shear) เหนี่ยวนำการแพร่กระจายของควันสู่ลงผิวพื้นได้ (รูปที่ 1 กลาง)โดยปกติแล้ว ควันจะหยุดลอย ณ ความสูงที่บรรยากาศมีความเสถียร (Stable) (ในที่นี้ อากาศโดยรอบเท่ากับหรืออุ่นกว่าในควันทำให้ไม่มีแรงลอยตัว) ควันจากไฟไหม้ที่รุนแรงสามารถยกตัวลอยทะลุผ่านชั้นบรรยากาศผกผันที่เสถียรใกล้ผิวพื้น (Low-Level Inversion Layer) ซึ่งปกติเกิดขึ้นไม่ห่างจากผิวพื้น (เช่น50-500 ม.)ตอนกลางคืนและช่วงเช้า-สายของวันใหม่ (รูปที่ 1 ขวา) อย่างที่กล่าวมาข้างต้น เมื่อควันลอยขึ้นตัวก็จะเย็นลง ไอน้ำในควันจะควบแน่นเป็นละอองน้ำได้ง่าย ซึ่งช่วยให้เราสังเกตุควันได้ง่ายขึ้นแม้ว่าควันจะลอยสูงหรือถูกพัดพาไปไกลแล้ว ควันจากไฟไหม้ที่รุนแรงสามารถลอยสูงถึงฐานเมฆหากมีแรงลอยตัวเพียงพอหรืออยู่ภายใต้สภาพบรรยากาศที่ไม่เสถียรช

#ข้อที่3: การพัดพาและแพร่กระจาย

แม้ว่าลมพัดพาควันให้ลอยไปในแนวราบ แต่ความปั่นป่วนในบรรยากาศจะทำหน้าที่แพร่กระจายควันที่เข้มข้นตามแนวแกนให้เจือจางไปทั้งในแนวราบและแนวดิ่งซึ่งทำให้ขนาดควันหรือพลูม (Plume) ใหญ่ขึ้นตามระยะทาง (รูปที่ 2 และรูปที่ 3) พลูมของควันถูกเหนี่ยวนำเปลี่ยนไปตามทิศทางลมที่อาจเปลี่ยนไปตามเวลา นอกจากนั้นหากควันมีขนาดใหญ่การพัดพาก็จะได้รับอิทธิพลจากทั้งลมใกล้ผิวพื้นและลมระดับบน โดยทั่วไป พฤติกรรมของลมทั้งสองระดับไม่คล้ายคลึงกัน ลมใกล้ผิวพื้นมีความเร็วน้อยกว่าแต่แปรผันบ่อยทั้งเชิงพื้นที่และเวลาเป็นเพราะลมระดับล่างมีความอ่อนไหวต่อความขรุขระของผิวพื้น (Roughness) และต่อสมดุลพลังงานผิวพื้น(Surface Energy Balance)มากกว่านั่นเอง ควันหากลอยขึ้นสู่ถึงฐานเมฆไอน้ำที่มีอยู่ในควันก็ควบแน่นเป็นละอองน้ำ ดังนั้นควัน-ละอองน้ำที่ควบแน่น-เมฆที่เกิดอยู่ในธรรมชาติก็จะรวมปะปนกัน (รูปที่ 2 ขวาและรูปที่ 3) หากเกิดฝน ฝนก็จะชะล้างควันในบรรยากาศ (Wet Scavenging)มิฉะนั้น ควันก็จะถูกชะล้างแบบแห้ง (Dry Scavenging) สู่ผิวพื้น อาศัยการแพร่กระจายในแนวดิ่งซึ่งควบคุมโดยสภาพการปั่นป่วนในบรรยากาศ

#ข้อที่4 พลศาสตร์ของควัน

ด้วยที่สภาพอากาศมีการแปรผันตามเวลาและพื้นที่อยู่ตลอดควัน(หรือส่วนของควัน)ที่เราสังเกตุเห็นนั้นเป็นผลรวมสุทธิของควันที่ถูกพัดพาและแพร่กระจายตั้งแต่ปล่อยจากแหล่งกำเนิดมาก่อนหน้าและทีหลัง จึงมีลักษณะเป็นพลศาสตร์ (Dynamic) ไม่ใช่เป็นสภาพสถิตย์ที่ชั่วโมงหรือสถานที่ใดหลักพลศาสตร์จึงเหมาะสมสอดคล้องกับการประยุกต์ใช้ในกรณีไฟไหม้ขนาดใหญ่เพราะควันล่องลอยอยู่นานในบรรยากาศและสามารถเคลื่อนที่แพร่กระจายไปทั้งระยะใกล้ (Short-Range Transport) และระยะไกล (Long-Range Transport)

#สรุปและข้อเสนอ

จากที่กล่าวมาผ่านกรณีไฟไหม้โรงงานสารเคมีย่านกิ่งแก้ว สามารถสรุปได้ว่า ระบบหรือเทคโนโลยีจำลองที่เหมาะสมเพื่อใช้คาดการณ์มลพิษอากาศในสถานการณ์ฉุกเฉินควรมีคุณสมบัติหรือองค์ประกอบดังนี้

เป็นการจำลองแบบพลศาสตร์ ในทางปฏิบัติ การจำลองมลพิษอากาศจะสมมติให้ควันเกิดขึ้นเป็นระยะหรือเป็นชุดต่อเนื่องกัน โดยแต่ละชุดเคลื่อนตัวอย่างเอกเทศ แต่ผลสุทธิของควันก็คือผลลัพธ์รวมที่ได้ควันทุกระยะหรือทุกชุดเข้าด้วยกัน ทั้งนี้การจำลองอาจกำหนดให้ควันถูกปล่อยจากแหล่งกำเนิดเป็นก้อนหรือพัฟ (Simulated Puffs) หรืออนุภาค (Simulated Particles)แม้ว่าการจำลองที่ใช้วิธีอนุภาคจะมีความแม่นยำที่ดีแต่ก็ต้องการทรัพยากรคอมพิวเตอร์เพื่อคำนวณประมวลที่สูงมาก สำหรับการจำลองวิธีพัฟนั้น ได้มีการพัฒนาและประยุกต์ทดสอบมายาวนานจึงมีความสมบูรณ์ทางเทคนิคมากกว่า อีกทั้งต้องการทรัพยากรเพื่อการคำนวณน้อยกว่า การจำลองทั้งสองวิธีนี้แตกต่างกับวิธีพลูม (Simulated Plume) (รูปที่ 5) ที่มีข้อจำกัดหลักคือการจำลองแบบสถิตย์ซึ่งไม่สามารถใช้รองรับหรือประยุกต์สอดคล้องกับสถานการณ์ไฟไหม้ดังกล่าวได้ดี
บูรณาการกระบวนการที่สำคัญเข้าไว้ด้วยกัน ซึ่งได้แก่ การลอยและขยายตัวของควันลมเฉือน การเบ้เอียงของควันเสถียรภาพของบรรยากาศ ชั้นบรรยากาศผกผัน การพัดพาโดยลมและการแพร่กระจายในแนวราบและดิ่งโดยการปั่นป่วนที่ความสูงต่างๆ รวมทั้งการชะล้างแบบเปียกและแห้ง ดังนั้นการจำลองจำเป็นที่ต้องนำเข้าข้อมูลสภาพอากาศจำนวนมาซึ่งในทางปฏิบัติ สามารถใช้ผลลัพธ์จากแบบจำลองพยากรณ์อุตุนิยมวิทยาที่มีความละเอียดกริดสูง(เช่น 1-3 กิโลเมตร) และคาดการณ์ล่วงหน้าอย่างน้อย 1-2 วัน ถ้าการพยากรณ์ได้พิจารณาปัจจัยกายภาพเฉพาะของเมืองใหญ่ (Urban-Scale Modeling) ก็จะทำให้ผลลัพธ์มีความน่าเชื่อถือมากขึ้น ในประเทศไทยกรมอุตุนิยมวิทยาและสถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำ (องค์การมหาชน) เป็นหน่วยงานรัฐที่ดำเนินการพยากรณ์อุตุนิยมวิทยาที่ความละเอียดสูงเป็นประจำดังนั้น หากเชื่อมโยงข้อมูลพยากรณ์ดังกล่าวกับการจำลองมลพิษอากาศก็จะเป็นการต่อยอดการประยุกต์ใช้ข้อมูลเพื่อประโยชน์ต่อสาธารณะ

ชีวิตผมมีสิ่งที่หวังเยอะแยะมากมาย หนึ่งในนั้นคือ ถ้าวันเวลาจะพรากใครไป หวังเพียงให้เค้าหลับสบาย และสู่ภพภูมิที่ดีครับ ขอบคุณทุกกำลังใจอีกครั้ง วันนี้น่าจะเป็นวันที่ผมนอนไม่ค่อยหลับวันสุดท้ายแล้ว สัญญาว่าพรุ่งนี้จะกลับสู่ภาวะปรกติครับ เพลงนี้ชื่อ เกษมสันต์ ครับ ชื่อพ่อผมเอง ไม่ค่อยได้ทำอะไรให้แก แล้วก็ดันไม่เก่งอย่างอื่นซะด้วย ถนัดแต่แบบนี้ หวังว่าพ่อคงสบายดีนะ ^^

Chim Chim Bangkok — Siam@Siam, Rama 1
📝 : ยกให้เป็นคาเฟ่ที่มีสเปซ สีสัน และ element ต่างๆ ที่สวยที่สุดตอนนี้เลย 🔹🔺🔸◽️ เป็นการจับวางลวดลายหลายแบบ/หลากสีมาอยู่ด้วยกัน แต่ลงตัวมาก จากล็อบบี้โรงแรม ถูกปรับให้เป็นคาเฟ่แบบ all day dining สุดปัง 🌞 จะมานั่งทำงานหรือทานอาหารมื้อหนักก็เวิร์ค!

เมนูที่อยากแนะนำให้ลองสั่งเลยคือ Hoki Poke Salad 🥗 ตัวผักใช้เป็น Ice Plant ผักหายาก ที่มีความสดกรอบ แต่ไม่เหม็นเขียวเลย ทานง่ายสุดๆคลุกกับซอสสไตล์ญี่ปุ่นมา ทานแล้วช่วยตัดเลี่ยนได้ดี สดชื่นมาก

อีกจานที่ชอบก็จะเป็น Beef Shank 🍝 พาสต้าเนื้อตุ๋น มาแบบนุ่มมากๆ ละลายในปาก รสชาติเนื้อก็เต็มรสเต็มคำสุดๆ อีกอย่างที่มาแล้วควรสั่งคือพิซซ่า ทางร้านใช้เป็นแป้ง sourdough มีหลายหน้าให้เลือกเยอะมาก ถ้ากลัวเลี่ยน แนะนำให้สั่งเป็น red sauce pizza นะ 🥫รีบทานก่อนจะหายร้อน!

มาทางเครื่องดื่ม ร้านใช้กาแฟจาก @rootsbkk จะมีเมล็ดหลักๆให้เลือกสามแบบ คือคั้วเข้ม คั่วกลาง และแบบ seasonal ที่จะเปลี่ยนไปเรื่อยๆ ใครไม่ทานกาแฟ แนะนำลอง P.O.M. (passion fruit, orange, mango) เราว่าเปรี้ยวหวานนัวกำลังดี ทานแล้วช่วยตัดรสอาหาร เรียกน้ำย่อยได้ดี

ของหวานเราลอง Fully Loaded French Toast ตัวโทสต์มาแบบนุ่มมาก เพราะร้านใช้เป็น Shokupan ราดซีรัปเล็กน้อย อร่อยเลย

ใครอยากเปลี่ยนบรรยากาศที่นี่งประชุมหรือคุยงาน ที่นี่ก็เหมาะนะ เพราะร้านใหญ่มาก โต๊ะเยอะและบรรยากาศดี หรืออยากมาบรันช์ ที่นี่ก็ตอบโจทย์ 🥓🍳🍕⛅️

❣️ : บอกว่าตามมาจากเพจ หรือแคปโพสต์นี้เปิดให้พนักงานร้านดูก่อนสั่งอาหาร #รับไปเลยส่วนลด 20% น้า ถึงสิ้นเดือนนี้เลย (28 Feb 21)

🥗 : Hoki Poke Salad 390฿
🍕 : Rocket & Prosciutto Pizza 270฿
🍕 : Mascapone & Parma Ham Pizza 280฿
🍞 : Fully Loaded French Toast 290฿
🍝 : Beef Shank Pasta 400฿
🌽 : Corn Millefeuille 260฿
🍊 : P.O.M Smooties 160฿
🍓 : Berry Smoothie 220฿
🌱 : Fresh Fruit Tea Frappe 140฿
☕️ : Latte 100฿

📍 : Siam@Siam Design Hotel 865 Rama I Rd, Wang Mai, Pathum Wan, Bangkok
↗️ : ร้านจะอยู่ข้างใน Siam@Siam อยู่ติดกับล็อบบี้เลย ซอย เกษมสันต์ 3
🚙 : ✔️จอดที่จอดของโรงแรม
🕑 : 8:30-22:00 Daily
📞 : 02 217 3000

For work please contact line “@cafeteller”
Tag @cafeteller and hashtag #CAFETELLER for a chance to get featured
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
#CxRECOMMENDED #CAFETELLERxSIAM #CAFETELLERxRAMA1
#chimchimbangkok

เพลง ก็มาดิคะ
ศิลปิน ยุ่งยิ่ง กนกนันทน์
คำร้อง/ทำนอง : แจ็ค ลูกอีสาน
เรียงเรียง : ONUTZ
Mix&Mastering : ONUTZ

Music
Guitar : อภิสิทธิ์ แววบุตร/กิตติชัย เรืองศิลป์
Bass : จุฬาศักดิ์ ศรีสุวะ
Drum : อาจารย์โมลี กฤษณพงษ์
Keyboard : เกษมสันต์ บุตรศรี
Video by : Inie Studio

ติดต่องานแสดง : 0629491163

(Facebook)?

ยุ่งยิ่ง กนกนันทน์
: https://www.facebook.com/yungying.ylovef
ทอมมี่ Night tingle (มือกีตาร์)
https://www.facebook.com/profile.php?id=100008066325928
เต๋า Night tingle (มือเบส)
https://www.facebook.com/chulasak
โต้ง Night tingle (มือกลอง)
https://www.facebook.com/tonglovebigbike

Producer : ONUTZ
Co-Producer : ยุ่งยิ่ง กนกนันทน์
Creative : ยุ่งยิ่ง กนกนันทน์
Costume : ยุ่งยิ่ง กนกนันทน์

ลำถวายความอาลัย ในหลวงรัชกาลที่ ๙